Temat nowy i wydawałoby się, że prosty i nie budzący wątpliwości. Niestety sposób w jaki wprowadzane są te zmiany to „wzór” złego ustawodawcy, który najprostsze regulacje prawne potrafi wprowadzić w taki sposób żeby budziły one sporo wątpliwości i niestety narażały przedsiębiorców na problemy związane z tzw. „nieznajomością prawa”.
JPK ma ułatwić organom skarbowym automatyczną analizę podczas prowadzenia czynności sprawdzających, kontroli podatkowych, kontroli krzyżowych, postępowania podatkowego itp., dzięki przekazaniu danych przez podatnika w szablonowym pliku o określonym formacie, strukturze, treści i logice prezentacji danych.
Struktury logiczne postaci elektronicznej ksiąg podatkowych oraz dowodów księgowych
w postaci plików XML, których mogą żądać organy podatkowe, zostały 9.03.2016r. zaprezentowane na stronie internetowej Ministerstwa Finansów. Są to:
- Księgi rachunkowe,
- Wyciąg bankowy,
- Magazyn,
- Ewidencje zakupu i sprzedaży VAT (obowiązek wysyłania bez odrębnego wezwania),
- Faktury VAT,
- Podatkowa księga przychodów i rozchodów,
- Ewidencja przychodów.
Sposób przekazania danych organom podatkowym (wymagania techniczne, kwestie bezpieczeństwa) określi rozporządzenie MF.
Zmiany związane z wprowadzeniem obowiązku przesyłania przez przedsiębiorców JPK do organów podatkowo-skarbowych wprowadzają następujące regulacje prawne:
- Podstawą prawną żądania przez organy podatkowe ksiąg i dowodów księgowych w formacie JPK jest art. 193a Op wprowadzony ustawą z 10.09.2015 o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 1649, dalej nowelizacja).
W art. 1 pkt 130 czytamy:
po art. 193 dodaje się art. 193a w brzmieniu:
Art. 193a.
- 1. W przypadku prowadzenia ksiąg podatkowych przy użyciu programów komputerowych, organ podatkowy może żądać przekazania całości lub części tych ksiąg oraz dowodów księgowych za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub na informatycznych nośnikach danych, w postaci elektronicznej odpowiadającej strukturze logicznej, o której mowa w § 2, wskazując rodzaj ksiąg podatkowych oraz okres, którego dotyczą.
- 2. Struktura logiczna postaci elektronicznej ksiąg podatkowych oraz dowodów księgowych, z uwzględnieniem możliwości wytworzenia jej z programów informatycznych używanych powszechnie przez przedsiębiorców oraz automatycznej analizy danych, jest dostępna w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych.
- 3. Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, sposób przesyłania za pomocą środków komunikacji elektronicznej ksiąg podatkowych, części tych ksiąg oraz dowodów księgowych w postaci elektronicznej oraz wymagania techniczne dla informatycznych nośników danych, na których księgi, części tych ksiąg oraz dowody księgowe mogą być zapisane i przekazywane, uwzględniając potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa, wiarygodności i niezaprzeczalności danych zawartych w księgach oraz potrzebę ich ochrony przed nieuprawnionym dostępem.”;
Art. 29. Mali i średni przedsiębiorcy, w rozumieniu ustawy zmienianej w art. 12, w okresie od dnia 1 lipca 2016 r. do dnia 30 czerwca 2018 r. mogą przekazywać dane w postaci elektronicznej odpowiadającej strukturze logicznej, o której mowa w art. 193a § 2 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, na żądanie skierowane na pod-stawie art. 193a, art. 274c § 1 pkt 2 i art. 287 § 1 pkt 3 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, oraz art. 287 § 1 pkt 3 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, w związku z art. 31 ust. 1 ustawy zmienianej w art. 4, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, a także art. 13b ust. 1 pkt 2 ustawy, o której mowa w art. 4, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.
Jak widać w pierwszej wersji ustawodawca nie przesunął terminu obowiązku przesyłania JPK, który zaczyna obowiązywać z dniem 01.07.2016r. dla mikroprzedsiębiorców oraz podmiotów, które nie są przedsiębiorcami w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej a prowadzą w formie elektronicznej księgi podatkowe, rejestry VAT itp. Dotyczy to, np. stowarzyszeń, fundacji, jednostek oświatowych, prywatnych właścicieli nieruchomości rozliczający się na zasadach ryczałtu.
Jest to co najmniej niezrozumiałe, dlaczego przesunięto termin takiego obowiązku dla małych i średnich przedsiębiorców, a „zapomniano” o mikroprzedsiębiorcach ?
Jak widać wprowadzony przepis nie był przemyślany i odnoszę wrażenie, że jak niestety większość tego typu zmian został opracowany przez osoby nie znające struktur funkcjonowania polskich przedsiębiorstw, innych jednostek organizacyjnych i podmiotów – czyli osoby niekompetentne.
Prawdopodobnie na skutek krytyki szybko została wprowadzona kolejna nowelizacja wprowadzająca zmiany w tym zakresie, która prawdopodobnie miała naprawić zaistniały błąd, który niestety został tylko częściowo skorygowany. Ustawodawca 13 maja 2016 wprowadził kolejną zmianę.
- USTAWA z dnia 13 maja 2016 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw
Art. 4. W ustawie z dnia 10 września 2015 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1649, 2183 i 2184) art. 29 otrzymuje brzmienie:
„Art. 29. Mikroprzedsiębiorcy, mali i średni przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy zmienianej w art. 12 w okresie od dnia 1 lipca 2016 r. do dnia 30 czerwca 2018 r. mogą przekazywać dane w postaci elektronicznej odpowiadającej strukturze logicznej, o której mowa w art. 193a § 2 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, na żądanie skierowane na podstawie art. 193a, art. 274c § 1 pkt 2 i art. 287 § 1 pkt 3 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, oraz art. 287 § 1 pkt 3 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, w związku z art. 31 ust. 1 ustawy zmienianej w art. 4, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, a także art. 13b ust. 1 pkt 2 ustawy, o której mowa w art. 4, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.”.
…………………………
Art. 6. 1. Informację, o której mowa w art. 82 § 1b ustawy zmienianej
( przypomnę, że niniejszą ustawą zmienia się ustawy: ustawę z dnia 30 sierpnia 2002r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, ustawę z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług oraz ustawę z dnia 10 września 2015 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw. Jak widać z powyższego zapisu ustawodawca nie precyzuje o którą ustawę chodzi. Zapewne obywatel ma sam zrobić „dopasówkę” do wymienionych aktów prawnych i odgadnąć „co autor miał na myśli” L )
w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, składa się za miesiące, które przypadają od dnia 1 lipca 2016 r.
Przypomnę brzmienie art. 82 § 1b Op.
- 1b. Osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, prowadzące księgi podatkowe przy użyciu programów komputerowych, są obowiązane, bez wezwania organu podatkowego, do przekazywania, za pomocą środków komunikacji elektronicznej, ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych informacji o prowadzonej ewidencji, o której mowa w art. 109 ust. 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, w postaci elektronicznej odpowiadającej strukturze logicznej, o której mowa w art. 193a § 2, na zasadach dotyczących przesyłania ksiąg podatkowych lub ich części określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 193a § 3, za okresy miesięczne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu, wskazując miesiąc, którego ta informacja dotyczy.
- Do przekazywania informacji, o której mowa w art. 82 § 1b ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą:
1) za miesiące, które przypadają od dnia 1 lipca 2016 r. do dnia 31 grudnia 2016 r., nie są obowiązani mali i średni przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 584, z późn. zm.3));
2) za miesiące, które przypadają od dnia 1 lipca 2016 r. do dnia 31 grudnia 2017 r., nie są obowiązani mikroprzedsiębiorcy w rozumieniu ustawy, o której mowa w pkt 1.
Jak widać powyżej kolejna nowelizacja ustawy nie wyjaśniła co z terminem składania JPK dla innych podmiotów niebędących przedsiębiorcami?
Okazuje się, ze również w tym przypadku ustawodawca chciał naprawić swój błąd wydając w tym temacie tzw. „interpretację”:
Interpretacja ogólna dotycząca stopniowego wprowadzania JPK oraz przekazywania informacji o prowadzonej ewidencji
Interpretacja ogólna Ministra Finansów przepisów prawa podatkowego z dnia 20 czerwca 2016 r. znak: PK4.8012.55.2016 dotycząca stosowania, do podmiotów niemających statusu przedsiębiorcy, okresów przejściowych, jakie są przewidziane:
– w art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 846) w związku z art. 82 § 1b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz art. 109 ust. 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2016 r. poz. 710, z późn. zm.), w brzmieniu nadanym ww. ustawą nowelizującą z dnia 13 maja 2016 r.
– w art. 29 ustawy z dnia 10 września 2015 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r. poz. 1649 oraz z 2016 r. poz. 846) w związku z art. 193a Ordynacji podatkowej.
Niestety ustawodawca zamiast przygotować czytelne i jednoznaczne przepisy ucieka się najpierw do nieudolnych poprawek, źle przygotowanego prawa, a następnie publikuje interpretacje które mają doprecyzować intencje ustawodawcy. Szkoda tylko, że cały bałagan i niedbalstwo przyjdzie zapłacić zwykłym obywatelom.
Przekazywanie ksiąg podatkowych i dowodów księgowych w postaci elektronicznej na żądanie organów podatkowych i organów kontroli skarbowej odbywa się za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub na informatycznym nośniku danych, z uwzględnieniem potrzeby zapewnienia bezpieczeństwa, wiarygodności i niezaprzeczalności danych zawartych w księgach.
Podmioty są zobowiązane przekazywać pliki JPK na żądanie organów podatkowych i organów kontroli skarbowej w następujących terminach:
Obowiązek comiesięcznego przekazywania pliku JPK_VAT (ewidencja zakupu i sprzedaży VAT) bez wezwania będzie obowiązywał od:
- 1 lipca 2016r. – duże podmioty
- 1 stycznia 2017r. – małe i średnie podmioty
- 1 stycznia 2018r. – mikro przedsiębiorcy
Ostatnia zmiana ustawy OP nakłada na przedsiębiorców obowiązek miesięcznego wysyłania struktur w formacie JPK. Termin składania danych to 25 dzień miesiąca następnego.
Celem nowelizacji jest usprawnienie procesu kontroli podatkowej i skarbowej, a co za tym idzie, skuteczniejszej walki z nadużyciami w zakresie tego podatku.
Jakie grożą nam sankcje ?
Nieprzedłożenie rejestrów VAT w formie JPK do organów podatkowych lub wykazania w nich nieprawdziwych danych stanowi naruszenie wymogu składania informacji podatkowej. Naruszenie to podlega grzywnie na gruncie art. 80 ustawy Kodeks karny skarbowy, czyli odpowiednio do 180 stawek dziennych za niedostarczenie ewidencji lub 240 stawek dziennych za złożenie jej w sposób nieprawdziwy.
Na stronie MF czytamy o „korzyściach” jakie uzyskają podatnicy z tytułu wprowadzonego obowiązku wymiany danych za pośrednictwem JPK.
Szkoda, że ministerstwo nie realizuje innych, tak naprawdę oczekiwanych przez przedsiębiorców od dawna, zmian takich jak np.:
– podwyższenie stawki amortyzacyjnej na inwestycje w nieruchomości. Obecna stawka 2,5 % na pewno nie zachęca przedsiębiorców do inwestowania w nieruchomości które dla wielu przedsiębiorców są podstawą stabilnego rozwoju. Długi okres amortyzacji (40 lat) powoduje absurdalne sytuacje w których większość właścicieli firm nie dożyje końca amortyzacji takich inwestycji. Takie nieżyciowe rozwiązania powodują wiele patologii które nie tylko nie sprzyjają rozwojowi polskiej przedsiębiorczości ale powodują efekty wręcz przeciwne.
Niektóre rozwiązania podatkowe nie sprzyjają rozwojowi przedsiębiorczości w Polsce, a wręcz przeciwnie motywują do szukania innych, często niezgodnych z prawem, rozwiązań. Pamiętamy z lat szkolnych, jak było z pierwszymi wagarami. Człowiek bardzo to przeżywał ale jak się udało to już łatwiej było z kolejnymi. Nie chcę tutaj namawiać nikogo do postępowania niezgodnego z prawem, jednak chciałem zwrócić uwagę na jeden z wielu absurdów Polskiego prawa podatkowego, które z uwagi na skalę powodują dużo złego w polskiej przedsiębiorczości. Przedsiębiorcy niechętnie inwestują w nieruchomości, przedsiębiorcy z uczciwych stają się nieuczciwymi a do budżetu nie trafiają właściwe środki finansowe. Wiem, ze nie można generalizować i że są przecież wyjątki itd. Ale chciałem tylko przedstawić jeden z licznych problemów którymi nikt się nie zajmuje. Zastanawiam się tylko dlaczego ? Czy jest nam z tym dobrze ? Nie dostrzegamy problemu ? Czy może też komuś na tym zależy ? Wydaje mi się, że temat polskiego prawa podatkowego jest bardzo złożony i skomplikowany, a ludziom od których to prawo zależy nie do końca zależy na wprowadzeniu daleko idących uproszczeń i korzystnych zarówno dla budżetu Państwa jak i przedsiębiorców zmian. Mam nadzieję, że nie jest to spowodowane obawą przed utratą pracy i znaczą redukcją liczby urzędników skarbowych.
W artykule poruszyłem pierwszy z brzegu problem jaki występuje w polskim prawodawstwie podatkowym. Niestety tego typu problemów i absurdów jest znacznie więcej. Wszystkie one skutecznie zniechęcają młodych przedsiębiorców a starzy niestety czasami szukają niezgodnych z prawem rozwiązań czego oczywiście nie polecamy.
Nie mniej jednak uważam, że warto o tym mówić i nagłaśniać tego typu problemy.
Ps..
Uprzejmie informujemy, że na stronie internetowej Ministerstwa Finansów w dniu 28.07.2016r. ukazał się komunikat o następującej treści:
„Podmioty, które prowadzą księgi podatkowe przy użyciu programów komputerowych, NIE BĘDĄ MIAŁY OBOWIĄZKU PRZESYŁANIA FAKTUR VAT DOKUMENTUJĄCYCH ZAKUP W FORMACIE JPK.
Wprowadzono rozwiązanie alternatywne. 1 stycznia 2017 r. wejdzie w życie nowelizacja ustawy o podatku od towarów i usług, która rozszerzy zakres danych zawartych w ewidencji prowadzonej dla celów podatku VAT, przesyłanych w formacie JPK (NIP). W związku z tym nie będzie potrzeby przekazywania do organu podatkowego faktur zakupu w formacie JPK.”
Andrzej Puchalski
Członek Zarządu DGCS S.A.